Giao dịch phái sinh là gì
Giao dịch phái sinh là gì?
Phái sinh là một hợp đồng được ký kết bởi hai hoặc nhiều bên, giá trị hợp đồng dựa trên một tài sản tài chính cơ sở đã thỏa thuận (có thể là một chỉ số hoặc một chỉ số giá trị cụ thể). Giao dịch phái sinh có nghĩa là các nhà đầu tư giao dịch không trực tiếp nắm giữ một tài sản mà thực hiện việc này thông qua một hợp đồng phái sinh với một mức giá cụ thể được niêm yết trên sàn giao dịch.
Ở hình thức thông thường nhà đầu tư sẽ giao dịch trực tiếp với các công cụ cơ bản gồm trái phiếu, lãi suất, cổ phiếu, tiền tệ, hàng hóa, chỉ số thị trường… Trong khi đó ở giao dịch chứng khoán phái sinh, công cụ là các loại hợp đồng như hợp đồng tương lai, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi và chứng quyền.
Ưu điểm của giao dịch phái sinh
Mục đích của việc giao dịch phái sinh nhằm giảm thiểu rủi ro hoặc đầu cơ, chấp nhận rủi ro với kỳ vọng sẽ nhận được phần thưởng tương xứng.
- Một ví dụ cụ thể: Bạn có mã cổ phiếu A hiện đang giao dịch trên thị trường giá 10.000 đồng và muốn bán. Có người muốn mua cổ phiếu này theo hợp đồng tương lai, họ sẽ trả cho bạn số tiền là 20.000 đồng trong 30 ngày sau.
- Đến ngày thứ 30, giá cổ phiếu này trên thị trường đang giao dịch là 15.000 đồng, người mua vẫn sẽ phải trả cho bạn 20.000 đồng theo hợp đồng đã ký. Nếu giá thị trường là 30.000 đồng, bạn cũng chỉ nhận được 20.000 đồng theo thỏa thuận của hợp đồng.
Như vậy, khi giao dịch phái sinh người mua sẽ kỳ vọng giá tăng để mình mua với giá hời, người bán lại kỳ vọng giá giảm để được bán với giá cao hơn. Giao dịch phái sinh giúp bảo hiểm lợi ích cho các bên tham gia, ai cũng sẽ có cơ hội để kiếm lời nếu biết lựa thời cơ giao dịch thích hợp.
Nhược điểm của giao dịch phái sinh
- Nhược điểm của giao dịch phái sinh chính là khả năng thua lỗ khi thị trường thay đổi không theo dự đoán của nhà đầu tư. Nếu bạn kỳ vọng mã cổ phiếu A tăng trong tháng sau nên quyết định mua cổ phiếu theo giao dịch phái sinh, nhưng thực tế giá của cổ phiếu A không tăng, tệ hơn là còn sụt giảm thì bạn sẽ lỗ vì phải thực hiện thanh toán đúng theo hợp đồng đã ký trước đó.
- Trong số các công cụ phái sinh có loại yêu cầu ký quỹ bổ sung với trường hợp tiền trong tài khoản ký quỹ bằng hoặc thấp hơn so với mức duy trì. Nếu bạn không kịp thời bổ sung thì vị thế đầu tư sẽ bị đóng, gây thua lỗ và nghiêm trọng hơn là phá sản.
Các hình thức giao dịch phái sinh
Hiện nay, có 2 loại giao dịch phái sinh phổ biến trên thị trường:
- Giao dịch OTC ( phi tập trung): Các giao dịch được trao đổi hoặc thỏa thuận riêng giữa các bên tham gia, không thông qua sàn giao dịch. Việc báo cáo giá trị giao dịch OTC rất khó vì các trao đổi thường diễn ra riêng tư, không được kiểm soát, những thông tin công bố giữa các bên khá phức tạp, …
- Trao đổi qua sàn giao dịch – ETD: là những công cụ phái sinh giao dịch trên sàn giao dịch đặc biệt hoặc sàn khác. Các cá nhân trao đổi hợp đồng chuẩn hóa theo quy định của sàn, thông tin được công bố công khai, có sự kiểm soát đảm bảo tính minh bạch, rõ ràng
Xem thêm:
